نگاهی به ریشه‌های پنهان جهادیون

دکتر دوشوکی راه برون رفت از توحش و افراط‌گرایی مذهبی را تلاش برای ایجاد قرائت انسان‌مدارانه از

این مطلب را صرفاً برای پاسخ به موضع هجری در خصوص داعش قرار دادیم تا کمی مطالعات ایشان در این حوزه در آستانه کنگره ۱۶ تکمیل شود. هفته‌نامه حکومتی عین القین چاپ عربستان در گزارش سال ۲۰۰۲ خود اذعان داشته بود که این کشور سالیانه بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار به منظور تأسیس مدارس وهابی در جهان هزینه می‌کند؛ همچنین موسسه آمریکایی خانه‌ی آزادی می‌گوید تکفیر ادیان و مذاهب مختلف، بخشی از محتوای آموزشی این مدارس است.

فرجام این سرمایه‌گذاری رشد گروه‌های خشونت‌طلبی همچون طالبان، القاعده، بوکوحرام و داعش بوده است. به باور کارشناسان ریشه‌کنی این تفکر نیازمند بازنگری قرائت‌های دینی و محتوای آموزشی مدارس مذهبی در سراسر جهان است.

کانال صدای آمریکا در برنامه اخیر خود به همین موضوع پرداخته و بر اساس نظرسنجی این شبکه، بیش از ۸۶ درصد شرکت‌کنندگان معتقدند عربستان سعودی بخشی از ائتلاف ضدداعش محسوب نمی‌شود.

محمد نوری‌زاده تحلیلگر روزنامه‌های حکومتی سعودی که مهمان برنامه افق صدای آمریکا بوده در واکنش به مقاله‌ی روزنامه نیویورک‌تایمز که عربستان سعودی را پدر داعش دانسته است، ضمن دفاع از رژیم آل‌سعود گفت هرگز نمی‌توان حکومت سعودی را در ایجاد داعش تاثیرگذار دانست بلکه دولت نوری مالکی در عراق ایجاد کننده‌ی داعش است.

نوری‌زاده همچنین محمد بن عبدالوهاب مؤسس فرقه وهابی را نیز یک اندیشمند مسلمان و داعی سلف‌صالح معرفی نمود و منشأ پیدایش افراط‌گرایی در جهان معاصر را مجاهدین افغانستان دانست! وی همچنین در بخش دیگری از سخنان عتاب‌آمیز خود در پاسخ به سؤال مجری برنامه بار دیگر ضمن تبرئه عربستان سعودی از ایفای نقش در ایجاد گروه‌های افراط‌گرای مذهبی در جهان، این اتهام را متوجه ایران دانست و انقلاب اسلامی ایران را زمینه‌ساز رشد فضای بنیادگرایی در منطقه و جهان تعبیر نمود.

حال آنکه دکتر عبدالستار دوشوکی رئیس مرکز مطالعات بلوچستان در لندن دیگر مهمان برنامه افق، ریشه‌های پیدایش بنیادگرایی را از زمان تأسیس مدارس دیوبندی در شبه قاره هند و گسترش و ادغام آن با تفکر وهابیت و با حمایت‌های مالی عربستان سعودی می‌داند. وی می‌گوید: علیرغم اینکه گستره‌ی فرقه دیوبندی در پاکستان حدود ۲۰ درصد است، بیش از ۶۵ درصد از مدارس دینی پاکستان متعلق به دیوبندی‌هاست که تحت حمایت عربستان سعودی هستند. همچنین بیش از نیمی از مراکز اسلامی بریتانیا زیر نفوذ دیوبندی‌ها قرار دارند. هم اکنون نیز با وجود اینکه دیوبندی‌ها در میان اهل‌سنت اقلیت کوچکی محسوب می‌شوند اما توانسته‌اند با کمک‌های بی‌دریغ سعودی‌ها، دامنه‌ی تاثیرگذاری ایدئولوژی افراط‌گرایانه خود را به افغانستان و بلوچستان نیز گسترش دهند.

دکتر دوشوکی راه برون رفت از توحش و افراط‌گرایی مذهبی در جهان را تلاش برای ایجاد قرائت انسان‌مدارانه از اسلام دانست و گفت معتقد است داعش ریشه مذهبی و دینی ندارد بلکه هژمونی‌طلبی سیاسی بازیگران منطقه است که در پوشش مذهب انجام می‌شود. وی همچنین حضور داعش در استان سیستان و بلوچستان را بعید دانست.

با این حال علیرغم کمک‌های وسیع مالی عربستان سعودی و تأسیس صدها مدرسه مذهبی مروج تفکر جهادی- سلفی، پیش‌تر در رسانه‌ها به کمک ۶ میلیارد دلاری آمریکا به مدارس مذهبی بنیادگرای پاکستان از طریق مؤسسات دولتی همچون موسسه کمک‌های تحصیلی آمریکا اشاره شده بود که در جهت تحکیم روابط آمریکایی، سعودی و پاکستانی انجام می‌گیرد.

 

ابراهیم حسین‌بر

info@estoun.org – hosseinbor@live.com